Wat leren de cijfers?

Wereldwijd zijn meer dan 60 miljoen mensen (65,6 miljoen in 2016) op de vlucht. De overgrote meerderheid daarvan vlucht binnen het land zelf of naar een buurland. Slechts een klein deel zoekt bescherming in een EU-land (1,25 miljoen in 2015).*

Het cijfer van 65 miljoen geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid, aangezien het alleen slaat op vluchtelingen in de strikte, internationaal gehandhaafde definitie van het woord: mensen die op de loop zijn voor gewapende conflicten en politieke vervolging. Velen van de 244 miljoen internationale migranten (cijfer VN 2015) verlieten hun land door armoede of gebrek aan kansen op een menswaardig leven. Zij worden door ons evengoed als vluchtelingen beschouwd, die recht hebben op onze hulp en solidariteit.

In 2016 vroegen in België 18.710 personen asiel, een halvering ten opzichte van 2015 toen 44.760 asielaanvragen werden geregistreerd. Het Commissariaat voor de Vluchtelingen nam 22.207 beslissingen. In 12.089 gevallen (57,7 procent) werd de vraag om bescherming positief beantwoord (45,8 procent toekenning vluchtelingenstatus en 11,9 procent toekenning subsidiaire bescherming).** De daling van het aantal aanvragen zien we in de meeste landen van de Europese Unie en is hoofdzakelijk het gevolg van het sluiten van de route van Turkije naar Griekenland.

Wij zijn geen naïevelingen die onverantwoorde verwachtingen koesteren en geen oog hebben voor onhoudbare toestanden, wij gaan uit van de realiteit die blijkt uit bovenstaande cijfers. Die zeggen dat Europa, België incluis, bijzonder weinig doet voor de opvang van vluchtelingen en zich meer en meer opstelt als een fort met opgetrokken valbrug. Spreken in termen van ‘overspoeling’, ‘vrees voor aanzuigeffect’ en ‘bedreiging van onze sociale zekerheid’ is dan ook niet meer dan populistische misleiding.

In een Europa dat blind blijft voor haar aandeel in het ontstaan van de problemen die mensen op de vlucht jagen, getuigt dit discours bovendien van bijzonder weinig zelfinzicht.

*bron: https://www.vluchtelingenwerk.nl/feiten-cijfers/cijfers

**bron: http://www.cgvs.be/nl/actueel/asielstatistieken-overzicht-2017

Mensen Zonder Papieren

Mensen op zoek naar een beter leven vluchten in bijna alle gevallen niet voor hun plezier, maar worden ertoe aangezet door gebrek aan voldoende kansen op een menswaardig bestaan. Wat zij daarvoor in vele gevallen opofferen (achterlaten van familie en vertrouwde omgeving, financieel investeren in de vlucht, een vaak vijandige en gevaarlijke wereld trotseren) bewijst tegelijk een grote wanhoop en een grote moed en verdient onze medemenselijkheid en ons respect.

Vanuit die overweging hebben wij speciaal aandacht voor vluchtelingen die zijn afgewezen, in een onzekere toestand verkeren of onder de radar leven. Een schatting uit 2007 spreekt van minstens 100.000 mensen zonder wettig verblijf in Vlaanderen en Brussel.* Zij verblijven hier vaak al vele jaren, overleven in precaire omstandigheden wat huisvesting en werk betreft en kunnen zich in ons land nooit veilig thuis voelen. Zij dienen onze economie als zwaar uitgebuite arbeidskrachten en botsen voortdurend op muren die hun wil zich te integreren bemoeilijken. Zij worden door de wet beschouwd als illegaal. Daartegenover stellen wij: geen mens is illegaal, ieder heeft het recht op een menswaardig leven.

*bron: http://www.kruispuntmi.be/thema/bijzondere-groepen/mensen-zonder-wettig-verblijf

Oplossingen?

Uiteraard hopen wij dat de politieke en economische verhoudingen in de wereld zo evolueren dat mensen niet langer gedwongen worden te vluchten. Daarom schrijven wij ons in in een politieke beweging (van diverse strekking) die streeft naar een ander maatschappijmodel dan het nu bestaande. Een maatschappijmodel dat de politieke en economische hefbomen bedient voor het welzijn en het geluk van allen in plaats van voor de winst van enkelen. Wij vinden het dan ook vanzelfsprekend om het opkomen voor het lot van vluchtelingen te verbinden met de strijd tegen oneerlijke handelsverhoudingen, wapenhandel, belastingontduiking en misbruik van het milieu.

In het huidige klimaat van verstrenging van de asielwetgeving, het optrekken van muren en inzetten van oorlogsschepen, het toenemend racisme, het aanwakkeren van onveiligheidsgevoelens uit electoraal opportunisme en het criminaliseren van vluchtelingen, pleiten wij voor precies het omgekeerde.

• Afschaffing van de gesloten centra, geen gedwongen terugkeer.
• Omschakeling van de huidige politiek van ‘zo weinig mogelijk’ naar een forse uitbreiding van middelen om ‘zoveel mogelijk’ mensen op de vlucht te helpen. Die middelen bestaan, alleen al een eerlijke belastingpolitiek of een kleine belasting op grote fortuinen zou de overheid hiertoe in staat stellen.
• Tenslotte het begrip ‘racisme’ opnieuw ijken in de politiek en de media zodat racistische oprispingen geen voedsel krijgen uit de mond of tweets van politici of opinies in de krant.

Politieke en economische vluchtelingen

Het Verdrag betreffende de status van vluchtelingen (Conventie van Genève) van 28 juli 1951, ondertekend door 150 landen, waaronder België, concretiseert het recht in andere landen asiel te zoeken en te genieten tegen vervolging, zoals gedefinieerd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.  Het geldt enkel voor wie bescherming zoekt “uit gegronde vrees voor vervolging wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke overtuiging”. Daarnaast bestaat de status van subsidiair beschermde voor mensen die een risico lopen op ernstige schade,  bijvoorbeeld in een oorlogssituatie. Het is veelzeggend voor het huidige klimaat dat binnen de politieke wereld stemmen opgaan om deze concretisering van de Universele Verklaring te herleiden tot nog striktere criteria.

De Conventie heeft het onderscheid tussen politieke en economische vluchtelingen geïnstalleerd in het politiek discours, de media en de publieke opinie. Dit onderscheid wordt meestal geïnterpreteerd als dat tussen wie gerechtigd is asiel aan te vragen en wie dat niet is. De stap naar het bestempelen van economische vluchtelingen als profiteurs is dan klein.

Volgens ons houdt dit onderscheid geen steek. In een wereld waarin de politiek en de economie via allerlei draaideuren zich met elkaar vermengen en economische opportuniteiten en gunstige spelregels voor het grootkapitaal vaak het gevolg zijn van politieke beslissingen (belastingen, milieureglementering, schuldenlast, opgelegde besparingen in sociale sectoren, enzovoort) is het evident dat wie vlucht voor armoede, voor gebrek aan kansen op een waardig leven in hoge mate ook een politieke vluchteling is.

Niet alleen een humanitaire bril

Onze vzw profileert zich nadrukkelijk als een organisatie die ervoor pleit de situatie van vluchtelingen als een politieke kwestie te benaderen. Een louter humanitaire benadering raakt niet aan het onrecht waardoor deze mensen ontheemd zijn geraakt en plaatst hen in een positie waarin ze overgeleverd zijn aan de goodwill van anderen en niet gezien worden als politieke actoren die hun mensenrechten kunnen opeisen. Daarom hechten wij groot belang aan het steunen van en oproepen tot deelname aan politieke initiatieven zoals bijvoorbeeld de Mars van Mensen Zonder Papieren.

De noodzaak de situatie van vluchtelingen niet alleen door een humanitaire bril te bekijken is voortreffelijk verwoord in dit artikel van Thomas Decreus op dewereldmorgen.be.

Link: De Wereld Morgen